Η Μαρία Πρωτόπαππα ενσαρκώνει τη Ρόζα στο έργο του Γρηγόρη Ξενόπουλου, «Χαίρε Νύμφη», το οποίο παρουσιάζεται στο Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν και μας μιλά για τις ορατές και αθέατες πλευρές της κακοποίησης και των προεκτάσεών της.

Το έργο «Χαίρε Νύμφη» γράφτηκε το 1930 και είναι η ιστορία της Ρόζας Στάγγα, η οποία -σε ηλικία δεκαέξι χρονών- κακοποιείται από τον πρώτο άνδρα που ερωτεύεται. Ο ψυχικός και σωματικός βιασμός διαλύει μέσα της οριστικά την προσμονή για την απόλυτη ευτυχία και η ηρωίδα οδηγείται σταδιακά στην αυτοκαταστροφή.

Η δομή και ο ρυθμός του Γρηγόρη Ξενόπουλου, πίσω από τις λέξεις και ανάμεσά τους, αποκαλύπτουν μία πολύ σύγχρονη γλώσσα για τον έρωτα, τον θάνατο, την πίστη, την εξουσία, τις κοινωνικές συμβάσεις κάθε εποχής, τις ανθρωποφαγικές ερωτικές και οικογενειακές σχέσεις και τη μοναχική πορεία του ανθρώπου μέσα σε αυτές.

Η Ρόζα είναι μία Στέλλα Βιολάντη, μία Φωτεινή Σάντρη, μία Έιμυ Γουαινχάουζ. Είναι μία σημερινή αντιηρωίδα, η οποία αποφασίζει να μην ενηλικιωθεί, για να μη συμβιβαστεί με τη ματαιότητα και την απώλεια. Το «Χαίρε Νύμφη» είναι ένας βίαιος αποχαιρετισμός στην αθωότητα.

Ποια μονοπάτια της ανθρώπινης ψυχής χαρτογραφούνται στην παράσταση;

Ο Ξενόπουλος -με αυτήν την ιστορία- μιλάει για αξίες, μέσα από ένα αρνητικό παράδειγμα. Παίρνει τους ήρωες του από τη μεσαία και ανώτερη τάξη της Αθήνας.

Έχουν λεφτά, σπουδές, προνόμια, διασυνδέσεις, κοινωνική επιφάνεια. Κινείται σε χώρους και ανθρώπους που έχουν να κάνουν με τη θεολογία, τη δικαιοσύνη, τις τράπεζες. Μέσα σε αυτόν τον «παράδεισο» κάτι βρωμάει. Δημιουργείται ένας κύκλος κακού, διάβρωσης και καταστροφής. Ένας ευνουχισμένος -στερημένος πραγματικής στοργής- άνθρωπος μεταφέρει το χάλασμά του, την αρρώστια του στον άλλον κι αυτός σε άλλον και έτσι δημιουργείται μια ατέλειωτη αλυσίδα. Η διάβρωση αυτή δεν βρίσκει αντίσταση.

Οι προκαταλήψεις όλων των ειδών, το κυνήγι του χρήματος, της καλοπέρασης, τα στεγανά, η διατήρηση του πρεστίζ, της περιουσίας, των κεκτημένων, η υπερήφανη ελληνική οικογένεια που κουκουλώνει ό,τι κατεστημένο δεν αφήνουν χώρο για ελπίδα.

Ο πιο αδύναμος κρίκος κοινωνικά πετιέται ή οδηγείται στην αυτοκαταστροφή. Ακόμα και η αγάπη λυγίζει μπροστά στο συμφέρον. Αυτή τη διαδρομή βλέπω εγώ. Ό,τι, δηλαδή, συμβαίνει σήμερα σε εμάς τους Έλληνες. Η ανθρώπινη ψυχή έρχεται δεύτερη.

Τι σας γοητεύει στην ηρωίδα που ενσαρκώνετε;

Η Ρόζα μου δεν είναι γοητευτική. Είναι ένα χαλασμένο παιδί, γερασμένο και κατατροπωμένο. Στα πρώτα της βήματα υπήρξε χαρισματική, προνομιούχα, γεμάτη χαρά, αυτοπεποίθηση, ορμές και έρωτα. Τα είχε όλα στα πόδια της.

Μια κακή στιγμή, μια ατυχής συναναστροφή μετέτρεψαν τα χαρίσματά της σε προϊόν προς κατανάλωση. Επέτρεψε να γίνει θύμα των κοινωνικών, ηθικών προκαταλήψεων της εποχής της, μαζί με την κακή διαχείριση από την οικογένειά της, και άφησε τον εαυτό της να κατηφορίσει ως την εκπόρνευση και το εύκολο οικονομικό κέρδος.

Το μόνο γοητευτικό στοιχείο της είναι η ελπίδα της ότι με τον έρωτα, την πραγματική αγάπη, θα μπορούσε ίσως να αλλάξει δρόμο.

Ως γυναίκα, πως θα αντιμετωπίζατε μια περίπτωση κακοποίησης, είτε σε προσωπικό επίπεδο, είτε στο κοινωνικό σας περιβάλλον;

Σωματική κακοποίηση δεν έχω, ευτυχώς, υποστεί. Μόνο εκφοβισμό και ψυχολογική βία. Πρώτα έπεισα τον εαυτό μου ότι δεν φταίω, ότι το άλλο πρόσωπο είχε ψυχικό πρόβλημα και αρνήθηκα να θυματοποιηθώ.

Το είπα στους φίλους και στην οικογένεια μου, ζήτησα υποστήριξη και «εξεγέρθηκα». Ένιωσα ότι -ακόμα κι αν με σκότωναν- δεν θα σταματούσα να πρεσβεύω το δικαίωμα στην ελευθερία της βούλησης, της γυναίκας και του ανθρώπου.

Με βοήθησε που ο θυμός έγινε μεγαλύτερος από τον φόβο.

Εάν κάτι τέτοιο συνέβαινε σε δικό μου άνθρωπο, θα χρησιμοποιούσα νομικά μέσα και αν αυτά έπεφταν έξω, θα έφτανα ακόμα και στη χρήση βίας. Λυπάμαι που το λέω, αλλά δεν το χωράει το μυαλό μου....

Πιστεύετε πως το υπάρχον νομικό πλαίσιο είναι κατάλληλο, ώστε να μην ευνοεί αυτές τις συμπεριφορές αφενός και αφετέρου να μην αποτρέπει όσους θα ήθελαν να τις καταγγείλουν;

Δεν γνωρίζω πραγματικά την αποτελεσματικότητα του νομικού πλαισίου. Ξέρω όμως, ότι πολλά ανθρώπινα πλάσματα, π.χ. ξένες γυναίκες, υποφέρουν την υποδούλωση, τη βία, τον εξευτελισμό και κανείς δεν κάνει τίποτα γι’ αυτές.

Η πολιτεία δέχεται κι εκεί τον νόμο της αγοράς και, αφού υπάρχει ζήτηση, πελατεία δηλαδή, συνεχίζει να υπάρχει προσφορά και εκμετάλλευση. Ο πελάτης έχει ίση ευθύνη με τον... προμηθευτή.

Πόσο καθοριστικό ρόλο παίζουν οι απαγορευτικές συμβάσεις της κοινωνικής ζωής, στην ελεύθερη έκφραση των συναισθημάτων μας;

Αφού είμαστε κοινωνικά ζώα, θα συνεχίσουμε να επηρεαζόμαστε από τις συμβάσεις. Σήμερα πια όμως, έχουμε τα μέσα να πολεμάμε αυτές που δεν μας αρέσουν. Άμα θες να είσαι ελεύθερος, θα πληρώσεις το τίμημα. Δεν έχεις παρά να διαλέξεις στρατόπεδο.

Αγγίζοντας τη σύγχρονη δραματική πραγματικότητα της χώρας μας, πως αισθάνεστε για την ψυχική και σωματική «κακοποίηση» που δεχόμαστε;

Αυτήν την ψυχική και σωματική κακοποίηση που λέτε, τη δεχόμαστε 20-30 χρόνια τώρα, μόνο που έμοιαζε με ευμάρεια. Τη δεχτήκαμε όμως σαν πρόβατα. Χωρίς αντίσταση, χωρίς κριτική στάση και αμφισβήτηση.

Μπήκαμε στον χορό και παίξαμε το παιχνίδι, με ζαβολιές. Τώρα έρχονται τα δυσάρεστα. Δυστυχώς, πλήττονται αβάσταχτα οι ασθενέστεροι. Δεν τη δεχόμαστε απλά τη βία, την καλοδεχτήκαμε και μας άρεσε. Φταίμε πολύ.

Τι σας τρομάζει περισσότερο σε όλη αυτήν την κατάσταση;

Με τρομάζει που δεν αναγνωρίζουμε τις ευθύνες μας, που πιθανότατα δεν θα αλλάξουμε στάση ζωής, δεν θα αποκτήσουμε συλλογική συνείδηση, που δεν έχουμε την παιδεία και τη σκέψη να ανταπεξέλθουμε χωρίς πανικό, βία, χωρίς να κάνουμε τα ίδια λάθη. Είμαστε αποπροσανατολισμένοι.

Τι σας κάνει να χαμογελάτε αισιόδοξα;

Υπάρχουν απλοί πολίτες που παίρνουν πρωτοβουλίες αλληλεγγύης. Είναι χρήσιμοι και αξιοθαύμαστοι. Είναι ό,τι απέμεινε από την ελληνική ψυχή.

Αυτοί με χαροποιούν, καθώς και όσοι -έστω και αν είναι λίγοι- κάνουν τη δουλειά τους με φιλότιμο, αυστηρότητα και ευσυνειδησία, χωρίς τεμπελιά και ωχαδερφισμό.

Ταυτότητα παράστασης: σκηνοθεσία - διασκευή: Λένα Κιτσοπούλου, σκηνικά - κοστούμια: Έλλη Παπαγεωργακοπούλου, μουσική: Νίκος Κυπουργός, μουσική επιμέλεια: ο θίασος, φωτισμοί: Νίκος Βλασσόπουλος, βίντεο: Κωνσταντίνος Πασχάλης, Α’ βοηθός σκηνοθέτη: Διώνη Κουρτάκη, Β’ βοηθός σκηνοθέτη: Τζένια Κονταράτου, βοηθοί σκηνογράφου: Μαγδαληνή Αυγερινού, Δάφνη Ηλιοπούλου. Παίζουν: Μαρία Πρωτόπαππα, Λένα Κιτσοπούλου, Γιάννος Περλέγκας, Γιάννης Κότσιφας, Ιωάννα Μαυρέα, Αλέξανδρος Τσώτσης, Ντάνυ Γιαννακοπούλου, Γιάννης Καπελλέρης.

Πληροφορίες: Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν, Φρυνίχου 14, Πλάκα, τηλ.: 210 3222464-3236732. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: βραδινές:Παρασκευή-Σάββατο στις 21.15 και Τετάρτη, Πέμπτη και Κυριακή στις 20.00. Απογευματινή: Σάββατο στις 18.15. Διάρκεια παράστασης: 120 λεπτά χωρίς διάλειμμα. Τιμές εισιτηρίων: Παρ.-Σαβ.-Κυρ.: 20 ευρώ. Τετ.-Πέμπ.-Σαβ. απογευματινή: γενική είσοδος: 15 ευρώ, φοιτητικό-ομάδες-σύλλογοι: 15 ευρώ, νεανικό κάτω των 25 ετών: 10 ευρώ. Ώρες ταμείου: Δευτέρα-Κυριακή: 10.00- 13.00 και 17.00- 22.00.

ΓΙΩΡΓΟΣ Σ. ΚΟΥΛΟΥΒΑΡΗΣ