Η Έλενα Μαυρίδου διασκευάζει την «Ερωφίλη» του Γεωργίου Χορτάτση και μιλά στο click@Life για την παράσταση «Erofili synopsis», που παρουσιάζεται στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών, στο Κτίριο Ε της οδού Πειραιώς, από τις 22 έως τις 24 Ιουνίου.

Η νέα εκδοχή της «Ερωφίλης» από την Εταιρεία Θεάτρου «Χώρος», μετά την Αθήνα και, ξεκινώντας από το Ρέθυμνο, στις 30 Αυγούστου, θα πραγματοποιήσει περιοδεία σε πόλεις της Ελλάδας και της Κύπρου, για να επιστρέψει στην Αττική, τον Σεπτέμβριο.

Στο έργο, Ο Πανάρετος και η Ερωφίλη έζησαν από παιδιά μαζί και, σταδιακά, η φιλία τους εξελίχθηκε σε έρωτα. Ο Πανάρετος, μεγάλος πια, πηγαίνει στον πόλεμο και σώζει το βασίλειο από εχθρική επίθεση.

Μετά τον πόλεμο, οι δύο νέοι παντρεύονται κρυφά από τον πατέρα της, τον βασιλιά Φιλόγονο, ο οποίος θέλει να την παντρέψει με κάποιον βασιλιά της Περσίας, για να πετύχει την ειρήνη ανάμεσα στους λαούς τους. Στέλνει, μάλιστα, τον Πανάρετο, για να της το αναγγείλει και να την πείσει να δεχθεί τον γάμο.

Όταν ο Φιλόγονος μαθαίνει για τον μυστικό γάμο των δύο νέων, αποφασίζει να τιμωρήσει τον Πανάρετο, ο οποίος, μάταια, προσπαθεί να τον πείσει για την ευγενική του καταγωγή. Ο βασιλιάς τον βασανίζει και, προσποιούμενος στην Ερωφίλη ότι τη συγχωρεί, της προσφέρει το κεφάλι, τα χέρια και την καρδιά του αγαπημένου της σε μια χρυσή λεκάνη, ως γαμήλιο «δώρο».

Η Ερωφίλη θρηνεί με σπαραγμό και αυτοκτονεί. Οι γυναίκες του παλατιού αναλαμβάνουν να τιμωρήσουν τον βασιλιά.

Διασκευάζοντας το κλασσικό έργο με μια μεγαλύτερη διάθεση ελευθερίας που φωτίζει κάποιες εικόνες του, και ερμηνεύοντας μία από τις τρεις γυναίκες, που ανεβαίνουν στη σκηνή με κύριο ερμηνευτικό μέσο τη μάσκα, η Έλενα Μαυρίδου αποκρυπτογραφεί την παράσταση, αναδεικνύοντας τη διαχρονικότητά της.

Ποια είναι η φιλοσοφία της Εταιρείας Θεάτρου «Χώρος»;

Είμαστε ένας περιοδεύων θίασος, με σταθερό ρεπερτόριο ερευνητικού χαρακτήρα, γύρω από τον άξονα Γκόλφω-Ερωφίλη-Ορέστης. Το προϊόν της έρευνας μας παρουσιάζεται -σε διάφορα στάδια- στο κοινό, σε όλη την Ελλάδα. Σημαντικοί πόλοι, γύρω από τους οποίους αναπτύσσεται η σκέψη μας, είναι τα μπουλούκια, οι μάσκες, το λαϊκό θέατρο και η σχέση με το κοινό.

Πώς κατάφερε ο Γεώργιος Χορτάτσης να δημιουργήσει αυτό το πρωτότυπο ποιητικό έργο, παρά τα τόσα στοιχεία που δανείστηκε από άλλα έργα;

Ίδιες ιστορίες χρησιμοποιούσαν, πάντοτε, οι συγγραφείς στην τέχνη. Δανείζονταν ο ένας από τον άλλον και τις ανέπτυσσαν με διαφορετικό τρόπο. Στην τεχνική γραφής του Χορτάτση, τα εργαλεία που χρησιμοποιεί είναι μέσα στο ίδιο το κείμενο: ο δεκαπεντασύλλαβος, τα ημιστίχια, οι στίχοι, οι συνηχήσεις, οι συνιζήσεις, οι παρηχήσεις.

Το πώς κατάφερε να τα συνδυάσει όλα αυτά με εξαιρετικό τρόπο, το γνώριζε μόνο ο ίδιος. Ο Χορτάτσης, χρησιμοποιώντας τον δεκαπεντασύλλαβο, πετυχαίνει με μια πλούσια γλώσσα να συνδυάσει την έντονη πλοκή με την τέλεια στιχουργία. Πρόκειται για ένα αριστουργηματικό έργο.

Ποια ήταν τα δυο προηγούμενα σχεδιάσματα της παράστασης;

Τα δυο προηγούμενα σχεδιάσματα της παράστασης, η «Ερωφίλη» 1 και 2 είχαν έναν πιο ασκησιολογικό χαρακτήρα. Στην πρώτη εκδοχή, χρησιμοποιώντας ζωντανή μουσική και τεράστιες φιγούρες θεάτρου σκιών των χαρακτήρων, συνδυάσαμε τον κρητικό χορό με τη εκφορά του δεκαπεντασύλλαβου.

Το σχεδίασμα αυτό πραγματοποίησε περιοδεία σε χωριά του Ρεθύμνου, ξεκινώντας από τα Ζωνιανά. Στο δεύτερο σχεδίασμα, σε διαφορετική διασκευή του έργου και με μεγαλύτερο θίασο, δουλέψαμε με αφετηρία τον κύκλο ανθρώπων και έγινε μια προσπάθεια σύνδεσης του λόγου με την ελεύθερη κίνηση. Το σχεδίασμα αυτό έκανε πρεμιέρα στη μικρή Επίδαυρο.

Έχετε δουλέψει σε όλες τις εκδοχές του έργου, κόβοντας και διασκευάζοντας το κείμενο του Χορτάτση. Πώς διαμορφώνεται η σημερινή «Ερωφίλη» από την πρώτη διασκευή, μέχρι και αυτήν την τελευταία;

Το αρχικό κείμενο, μαζί με τα χορικά, αποτελείται από 3.203 στίχους. Με το τέλος της αρχικής διασκευής, το κείμενο είχε μειωθεί κατά το ήμισυ. Η αφαίρεση των στίχων έγινε με γνώμονα το να διατηρηθεί η ισορροπία του έργου και ο ρυθμός του δεκαπεντασύλλαβου, χωρίς να δημιουργούνται ρυθμικά χάσματα και να διατηρούνται οι ισορροπίες των σχέσεων των χαρακτήρων.

Τα χορικά του έργου, οι κορασίδες της «Ερωφίλης», παραλείπονται. Στην τωρινή διασκευή, ξεκινώντας από την προηγούμενη, αφαιρέθηκαν και άλλοι στίχοι. Υπάρχει μια μεγαλύτερη ελευθερία και έχει γίνει μια προσπάθεια να φωτιστούν κάποιες σημαντικές στιγμές, χωρίς, απαραίτητα, να κρατείται αυστηρά η δομή του έργου.

Ποιος είναι ο σκηνοθετικός πυρήνας της παράστασης;

Τρεις γυναίκες, απομεινάρι του χορού της παράστασης, ερμηνεύουν την «Ερωφίλη γύρω από ένα τραπέζι».

Ποια στοιχεία καθιστούν το έργο επίκαιρο;

Εξουσία...ύβρις...δικαιοσύνη.

Τι προσελκύει τον θεατή στα γνωστά κλασσικά έργα;

Τα μεγάλα κλασσικά έργα διαθέτουν και συνδυάζουν, αριστουργηματικά, εξαιρετικό τρόπο γραφής, με πλοκή, χαρακτήρες και τα αιώνια ερωτήματα της ανθρωπότητας. Μιλούν για τον θάνατο, τον έρωτα, την εξουσία. Την περίοδο που γράφτηκαν τα έργα αυτά, οι συγγραφείς τους έπαιξαν με τις φόρμες στην τέχνη και δημιούργησαν καινούργιες.

Θεωρείτε πως η επαφή με τις τραγικές ιστορίες άλλων είναι μία καλή μέθοδος, για να βλέπουμε μικρότερα τα προσωπικά μας προβλήματα;

Με τις τραγικές ιστορίες ανθρώπων στη ζωή συμβαίνει, αλλά δεν νομίζω ότι είναι καλή μέθοδος. Είναι κάπως μακάβριο να παίρνεις δύναμη στη ζωή, μέσα από τον πόνο των άλλων. Στο θέατρο, όμως, είναι ζητούμενο η ταύτιση στα συναισθήματα που προκαλούνται στον θεατή μέσα από το τραγικό. Όταν έρχεται δικαίωση μέσα από την πλοκή, τα τραγικά έργα λειτουργούν σαν ένα είδος εξιλέωσης από τις πράξεις μας σαν κοινωνία.

Αναλογιζόμενη τη σύγχρονη πραγματικότητας μας, προς τα πού πιστεύετε ότι βαδίζουμε;

Δεν έχω ιδέα και δεν θα ήθελα να σας πω θεωρίες. Θα δούμε στο μέλλον.

Ταυτότητα παράστασης: σκηνοθεσία – σκηνικό: Σίμος Κακάλας, επεξεργασία κειμένου – διασκευή: Έλενα Μαυρίδου, μουσική: Νίκος Βελιώτης, μάσκες: Μάρθα Φωκά, σχεδιασμός φωτισμού: Περικλής Μαθιέλλης, σχεδιασμός ήχου: Γιάννης Πειραλής, βοηθός σκηνοθέτη: Δημήτρης Καλακίδης, voice training: Αθηνά Τρέβλια, σύμβουλος – φιλόλογος: Ναταλία Δεληγιαννάκη, διεύθυνση παραγωγής: Στέλα Τενεκετζή. Παίζουν: Δήμητρα Κούζα, Δήμητρα Λαρεντζάκη, Έλενα Μαυρίδου.

Πληροφορίες: Κτίριο Ε, Πειραιώς 260 & Πολυκράτους - Αθήνα, τηλ: 210 9282900. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: 22 - 24 Ιουνίου, στις 21.00. Διάρκεια παράστασης: 1 ώρα και 40 λεπτά (χωρίς διάλειμμα). Τιμές εισιτηρίων: γενική είσοδος: 20 ευρώ, μειωμένο: 15 ευρώ, φοιτητικό – ΑΜΕΑ: 10 ευρώ.

ΓΙΩΡΓΟΣ Σ. ΚΟΥΛΟΥΒΑΡΗΣ