Σε έναν απόλυτα κλειστό σκηνικό χώρο, σαν ένα μαύρο σφραγισμένο κουτί, με τους θεατές επί σκηνής, η ηθοποιός Λυδία Φωτοπούλου μιλά στο click@Life για τη μεταμόρφωσή της σε σύζυγο του «Αρχιμάστορα Σόλνες».

Ο «Αρχιμάστορας Σόλνες» του Χένρικ Ίψεν, που παρουσιάζεται στο «Θέατρον» του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, είναι ένα από τα τελευταία έργα του σπουδαίου Νορβηγού συγγραφέα, γραμμένο το 1892.

Ο Σόλνες είναι ένας άνθρωπος αποφασισμένος να φτάσει μέχρι τα άκρα για να ξαναγεννηθεί, να ορίσει τη μοίρα του, αντί να γίνει θύμα της. Βαθιά αυτοβιογραφικό, όπως ο ίδιος ο συγγραφέας είχε εξομολογηθεί, το έργο είναι ένας ύμνος προς την ελευθερία και το σπάσιμο των δεσμών που μας κρατούν υπόδουλους στις επιλογές μας.

Η Λυδία Φωτοπούλου, ζώντας από υποχρέωση ως κυρία Σόλνες, προσεγγίζει τα αιώνια ανθρώπινα υπαρξιακά ερωτήματα, μέσα από την ιστορία του ήρωα και μας μιλά για τις διαδρομές της ψυχής.

Ποια θέματα πραγματεύεται το έργο;

Είναι τόσα πολλά και τόσο διαχρονικά. Είναι όλα, όσα απασχολούν τον άνθρωπο και σήμερα, εκτός μόνο από την οικονομική κρίση. Το αιώνιο θέμα: τι είναι αυτό που κάνει έναν άνθρωπο ευτυχισμένο. Η καριέρα, η οικογένεια, η δημιουργία, ο έρωτας, η ελευθερία; Με ποιον τρόπο πλησιάζεις αυτό το όνειρο της ευτυχίας; Και ποιο τίμημα πρέπει να πληρώσει κάποιος που έχει κάνει τα πάντα, για να αγγίξει αυτό το όνειρο; Τι είναι η συνείδηση; Αυτή η φωνή μέσα μας που, όσο μεγαλώνουμε, δυναμώνει; Ποια είναι τα όριά μας, ποιοί οι φόβοι μας, πώς παλεύουμε, πώς ζούμε; Είναι ένα υπέροχο έργο που ο Ίψεν έγραψε σε μεγάλη ηλικιακή και πνευματική ωριμότητα.

Πώς ταυτίζεται ο Ίψεν με τον ήρωα του;

Πρώτα από όλα, έχει δώσει στον ήρωα του πολλά δικά του χαρακτηριστικά. Είναι και ο ίδιος ένας αρχιμάστορας, ένας αριστοτεχνικός κατασκευαστής θεατρικών προσώπων και θεατρικής πλοκής. Ήταν και εκείνος υψοφοβικός, όπως ο Σόλνες. Πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία συναντούμε στο έργο, που αφορούν το γάμο του και τη γνωριμία του με μια νεαρή κοπέλα. Αλλά, πάνω από όλα, είναι ότι χαρίζει στον Σόλνες τα δικά του υπαρξιακά ερωτήματα. Βαθειά μεταφυσικός πια, λόγω ηλικίας, δίνει μια αποκαλυπτική απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα. Η ευτυχία μπορεί να είναι τελικά μια ουτοπία. Η συνείδηση αυτής της ουτοπίας, έστω και πριν τον θάνατο, σε κάνει για λίγο, μέσω της συμφιλίωσης με τον εαυτό σου, απόλυτα ελεύθερο και απόλυτα ευτυχισμένο.

Στον πόλεμο που ανοίγει ο «Αρχιμάστορας Σόλνες» με τον Θεό, ποια είναι η ήττα του και ποια η νίκη του;

Δεν ξέρω πώς μπορεί κανείς να ανοίξει ουσιαστικό πόλεμο με τον Θεό. Αυτό που ονομάζουμε «διαμάχη με τον Θεό», στην πραγματικότητα, είναι μια μάχη με τη μοίρα μας που διαμορφώθηκε, όμως, από τις πράξεις μας και την ελεύθερη βούληση μας. Νομίζω ότι το αποτέλεσμα των πράξεων του, δείχνει στον Σόλνες ότι ηττήθηκε σε όλα. Η συνείδηση της ήττας τον οδηγεί σε μια τελευταία αυτόβουλη πράξη: να πετάξει τον παλιό του εαυτό, να πατήσει πάνω στους φόβους του και να ελευθερωθεί. Ακόμα και αν αυτό τον οδηγεί στον θάνατο, είναι μια μεγάλη νίκη.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ρόλου σας;

Η κυρία Σόλνες είναι μια γυναίκα με πεθαμένη ψυχή. Πενθεί και θα πενθεί σε όλη της τη ζωή. Η άνοδος του Σόλνες ξεκίνησε, όταν κάηκε το σπίτι της, καίγοντας μαζί όλη της τη ζωή. Ζουν σε έναν νεκρό γάμο και το μόνο που τους συνδέει είναι οι βαριές ενοχές που τρέφουν ο ένας για τον άλλο. Η λέξη που ακούμε πιο συχνά από το στόμα της είναι το «καθήκον». Προσκολλημένη στο παρελθόν, καταθλιπτική, μοναχική, νομίζεις ότι ζει μόνο και μόνο, επειδή έχει καθήκον να ζει. Διαφαίνεται η ανάγκη της για επικοινωνία και κατανόηση, αλλά είναι εντελώς αδύναμη να παλέψει για αυτό.

Η βαθιά επαφή και σύνδεση του ηθοποιού με κάθε χαρακτήρα που ενσαρκώνει, ανοίγει νέα μονοπάτια σε επίπεδο ενδοσκόπησης και αυτογνωσίας;

Ναι, συμβαίνει αυτό. Αλλά τώρα, μεγαλώνοντας, το προτιμώ, όταν ανοίγονται νέα μονοπάτια, σε επίπεδο συναίσθησης και βαθύτερης γνώσης της ψυχής και αυτού που, γενικά, ονομάζουμε ανθρώπινη περιπέτεια.

Η αλαζονεία είναι ένα από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα. Πότε γίνεται απόλυτα καταστροφική;

Όπως για όλα τα πράγματα, όταν ξεπεραστούν τα όρια. Όταν κανείς είναι περήφανος για τη δουλειά του, για την οικογένεια του, για τις πράξεις του, σημαίνει ότι ζει σύμφωνα με κάποιους ηθικούς κανόνες. Ο αλαζόνας όμως, τοποθετεί τον εαυτό του υπεράνω όλων και τότε η καταστροφή δεν θα αργήσει να έρθει, γιατί αυτή είναι μια ιδιαίτερα υβριστική θέση απέναντι στο σύνολο.

Πόσο δύσκολο είναι να σπάσουμε τα δεσμά που μας κρατούν υπόδουλους στις επιλογές μας;

Προσωπικά μιλώντας μόνο, άλλοτε παρά πολύ δύσκολο και, άλλοτε, πάρα πολύ εύκολο. Εξαρτάται από τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί μέσα στον καθένα μας. Στην περίπτωση του Σόλνες, τα πράγματα δυσκολεύουν πολύ, γιατί οι αλυσίδες του είναι οι ενοχές, που πηγάζουν από τη γνώση ότι ανήλθε, καταστρέφοντας τη ζωή άλλων ανθρώπων. Είναι αυτό που λέμε «δεν έχει ήσυχη τη συνείδηση του». Για να σπάσει, λοιπόν, τα δεσμά του, πρέπει να κάνει μια πράξη ισοδύναμη. Να αναμετρηθεί με αυτό που μπορεί να καταστρέψει τον ίδιο. Και βρίσκει τη δύναμη να το κάνει. Και αυτό είναι που τον ανυψώνει στα μάτια μας και τον ελευθερώνει.

Όταν τα υπαρξιακά ερωτήματα μάς γίνονται εμμονή, οδηγούμαστε, τελικά, σε γνώση ή σε μεγαλύτερη σύγχυση;

Νομίζω ότι όλες οι εμμονές καταλήγουν σε σύγχυση. Έτσι, και τα υπαρξιακά ερωτήματα πρέπει να μας οδηγούν σε προσωπικά μονοπάτια, που θα φωτίζονται, όμως, από τη γνώση: ότι καμιά απάντηση που θα δοθεί, δεν μπορεί να οδηγήσει στην απόλυτη αλήθεια.

Ταυτότητα παράστασης: μετάφραση: Έρι Κύργια, σκηνοθεσία - σκηνικά: Γιάννης Χουβαρδάς, κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη, φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος, βοηθός σκηνοθέτη: Νατάσα Τριανταφύλλη, παραγωγή: Γιώργος Λυκιαρδόπουλος-Λυκόφως. Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Ακύλλας Καραζήσης, Γιάννος Περλέγκας, Άλκηστις Πουλοπούλου, Λυδία Φωτοπούλου, Νίκος Χατζόπουλος, Αργυρώ Χιώτη.

Πληροφορίες: «Θέατρον», Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» - Αίθουσα Αντιγόνη, Πειραιώς 254 -Ταύρος, τηλ.: 212 2540300. Παραστάσεις: κάθε Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή έως Κυριακή 1 Ιουλίου, στις 21.15. Διάρκεια παράστασης: 120 λεπτά. Τιμές εισιτηρίου: κανονικό: 20 ευρώ, φοιτητικό, νεανικό έως 26 ετών: 14 ευρώ. Προπώληση: ταμείο θεάτρου, τηλεφωνικά στο 212 2540300.

ΓΙΩΡΓΟΣ Σ. ΚΟΥΛΟΥΒΑΡΗΣ