Υποκατάστατο καφέ από ρεβίθι: μόδα ή απάτη;

rebithia
ΤΡΙΤΗ, 14 ΜΑΡΤΙΟΥ 2023

Ο Στρατιωτικός Κλινικός Διαιτολόγος, Νικόλας Δήμζας, από το docdiet.gr μας εξηγεί τι ισχύει για ένα υποκατάστατο του καφέ που στο εξωτερικό έχει γίνει μόδα.

Η χρήση υποκατάστατου καφέ από ρεβίθι και άλλους καρπούς είναι μια ιστορία που έχει δύο όψεις. Στην Ελλάδα ξεκίνησε ως μια μορφή απάτης των θεριακλήδων του καφενέ, ενώ αντίθετα στο εξωτερικό ως μόδα κατανάλωσης ροφημάτων χωρίς καφεΐνη.

Το υποκατάστατο καφέ από ρεβίθι στην Ελλάδα ήταν μια μορφή απάτης
Η ιστορία ξεκινάει μάλλον από τα χρόνια της κατοχής. Η απάτη είχε ως εξής: οι επιτήδειοι αρχικά καβούρδιζαν το ρεβίθι, το οποίο εν συνεχεία άλεθαν και πωλούσαν ως καφέ. Πολλοί μπορούσαν να αναγνωρίσουν την διαφορά στη γεύση και να αντιληφθούν την απουσία της διεγερτικής δράσης της καφεΐνης. Πολλοί όμως δεν ήταν ικανοί να αντιληφθούν τις ανωτέρω διαφορές και έπεφταν θύματα της απάτης. Αντίθετα, κάποιοι τίμιοι ταμπήδες (παρασκευαστές καφέ), πληροφορούσαν τους πελάτες τους πως το προϊόν δεν ήταν καφές, αλλά αλεσμένο ρεβίθι.

Έτσι σιγά σιγά, κάποιοι καταναλωτές συνήθισαν την αντικατάσταση του καφέ με αλεσμένο ρόφημα ρεβιθιού και την υιοθέτησαν. Προσωπικά θυμάμαι πολλές φορές τον εαυτό μου να  πηγαίνει να ψωνίσει καφέ από ρεβίθι από παραδοσιακό καφεκοπτείο της πόλης για την γιαγιά μου. Έχοντας λοιπόν δοκιμάσει το προϊόν μπορώ να πω πως η γευστική διαφορά με τον ελληνικό καφέ δεν είναι τόσο εμφανής και αισθητή, αλλά η μυρωδιά απέχει παρασάγγας.

Στο εξωτερικό τα υποκατάστατα καφέ ήταν μια μόδα και ένας τρόπος αποφυγής της καφεΐνης
Πρόκειται για τα διάσημα ροφήματα Postum, τα οποία μπήκαν στην αγορά για πρώτη φορά γύρω στο 1895 από την εταιρεία Postum Cereal. Το προϊόν προέρχονταν από καβουρδισμένους και αλεσμένους καρπούς δημητριακών, οσπρίων ή μελάσας σε μορφή στιγμιαίου ροφήματος. Αυτό σημαίνει ότι με την προσθήκη ζεστού νερού και μια απλή ανάδευση, ήταν έτοιμο προς κατανάλωση. Μάλιστα, η χρήση του διαδόθηκε γρήγορα λόγω της ιδιαίτερης διαφήμισης του από την παρασκευάστρια εταιρεία.

Κύρια επιχειρήματα της διαφημιστικής προβολής ήταν τα πλεονεκτήματα της αποχής από την καφεΐνη μιας δυνητικά εξαρτησιογόνου ουσίας. Ιδιαίτεροι υποστηρικτές της συγκεκριμένης πρακτικής αποχής ήταν άνθρωποι των διάφορων  θρησκειών και θρησκευτικών κινημάτων οι οποίοι κατανάλωναν προϊόντα Postum ή τσάι αντί του κλασικού καφέ.

Τι πλεονεκτήματα έχει αυτό το είδος «καφέ»;
Τα πλεονεκτήματα στην πλειονότητά τους πηγάζουν από την αποφυγή της καφεΐνης. Συγκεκριμένα, η αντικατάσταση του καφέ με τέτοια υποκατάστατα μειώνει την συχνότητα εμφάνισης αϋπνίας, ευερεθιστότητας και άγχους. Επίσης, βελτιώνεται η απορρόφηση ορισμένων μικροθρεπτικών συστατικών, όπως ο σίδηρος και το ασβέστιο με τα οποία η καφεΐνη σχηματίζει σύμπλοκα στον εντερικό αυλό, εμποδίζοντας έτσι την απορρόφησή τους. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσω πως αυτά τα προϊόντα είναι φυτικής προέλευσης και συνεπώς μπορούν να καταναλωθούν ελεύθερα από άτομα που ακολουθούν κάποιο φυτοφαγικό πρότυπο διατροφής (vegetarian ή vegan).

Ακόμη, εάν λάβουμε υπόψη την συμπαθομιμητική δράση της καφεΐνης στους λείους μυς των αγγείων, ο αποκλεισμός της από το καθημερινό διαιτολόγιο μπορεί να οδηγήσει στην μείωση της αρτηριακής πίεσης. Τέλος, ο καφές περιέχει χρωστικές και αυξημένη κατανάλωσή του (ιδιαίτερα όταν γίνεται χωρίς καλαμάκι), μπορεί να αλλάξει το χρώμα των δοντιών. Αντίθετα, αποφυγή του καφέ πιθανόν να σας γλιτώσει από κάποιες έξτρα επισκέψεις στον οδοντίατρο.

Τι πρέπει να προσέχουμε
Η κατανάλωση των συγκεκριμένων προϊόντων αντενδείκνυται σε ορισμένες νοσολογικές οντότητες και λειτουργικές διαταραχές. Για παράδειγμα, η κατανάλωση υποκατάστατου καφέ που προέρχεται από δημητριακούς καρπούς (κριθάρι, σιτάρι, σίκαλη) περιέχει γλουτένη και συνεπώς η κατανάλωση έστω και μικρής ποσότητάς του μπορεί να οδηγήσει σε αναζωπύρωση της νόσου. Επίσης, συμπτώματα αλλεργικού τύπου μπορεί να εμφανιστούν μετά την κατανάλωση των ροφημάτων αυτών σε άτομα με αλλεργία στα σιτηρά ή με ευαισθησία στη γλουτένη η οποία δεν σχετίζεται με την κοιλιοκάκη (NCGS).

Μια ακόμη πληθυσμιακή ομάδα που είναι πολύ πιθανόν να μην ανέχεται καλά τα ανωτέρω προϊόντα και ιδίως τον καφέ από ρεβίθι ή άλλα όσπρια είναι τα άτομα με την λειτουργική διαταραχή που ονομάζουμε Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου. Αυτό συμβαίνει διότι τα όσπρια είναι τρόφιμα πλούσια σε ζυμώσιμους ολιγο-, δι-, μονο-σακχαρίτες και πολυόλες (FODMAPs) που προκαλούν έξαρση των συμπτωμάτων του συνδρόμου.

Τέλος, ο αποκλεισμός της καφεΐνης από την καθημερινή δίαιτα είναι πιθανόν (τουλάχιστον για το άμεσο χρονικό διάστημα) να φέρει συμπτώματα υπνηλίας και νωθρότητας. Αυτό συμβαίνει διότι η καφεΐνη είναι ουσία με συμπαθομιμητική δράση. Δρα δηλαδή διεγερτικά στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Μάλιστα, η δράση της ξεκινά 30 λεπτά περίπου μετά την κατανάλωσή της και διαρκεί για περίπου 2 ώρες.

Στρατιωτικός Κλινικός Διαιτολόγος
Νικόλας Δήμζας
www.docdiet.gr