Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Scientific Reports συγκρίνει τις διαφορές μεταξύ της σύνθεσης και της ποικιλομορφίας του στοματικού μικροβιώματος σε καπνιστές, χρήστες προϊόντων καπνού και μη καπνιστές.

Όπως το έντερο και το πεπτικό, έτσι και η στοματική μας κοιλότητα χαρακτηρίζεται από το μικροβίωμά της, το οποίο περιλαμβάνει πάνω από 700 είδη βακτηρίων. Αυτά τα βακτηριακά είδη απαιτούν ένα σταθερό περιβάλλον για να επιβιώσουν, το οποίο εξαρτάται από τη φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος 37 °C και την ισορροπημένη διατροφή. Αναλόγως, μάλιστα, με διαφορετικές επιφάνειες και στοματικούς υποδοχείς, συγκεκριμένα βακτήρια αποικίζουν σε συγκεκριμένες επιφάνειες (δόντια, ουρανίσκο, ούλα, γλώσσα, μάγουλα κ.ο.κ.)

Τα χημικά συστατικά που υπάρχουν στον καπνό έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζουν σημαντικά τη σύνθεση του στοματικού μικροβιώματος, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο στοματικής δυσβίωσης, η οποία αντανακλά τόσο την απώλεια ωφέλιμων βακτηρίων όσο και την αυξημένη συγκέντρωση παθογόνων βακτηρίων. Για παράδειγμα, προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι τα μη καπνιζόμενα προϊόντα καπνού μπορούν να μειώσουν τις συγκεντρώσεις Lactobacillus και Haemophilus εντός της στοματικής κοιλότητας. Αντίθετα, το κάπνισμα τσιγάρων έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την ποικιλομορφία των θετικών κατά Gram βακτηρίων εντός της στοματικής κοιλότητας.

 Καπνός και βακτήρια: Τι έδειξε η νέα μελέτη
Η ομάδα μελέτης περιλάμβανε 85 άτομα, εκ των οποίων 24 ήταν καπνιστές τσιγάρων, 18 χρήστες προϊόντων καπνού που δεν καπνίζονται (π.χ. τσίχλες) και 43 μη χρήστες. Από τους συμμετέχοντες συλλέχθηκαν δείγματα στοματικού επιχρίσματος και σάλιου σε διάστημα 4 μηνών σε τέσσερις διαφορετικές χρονικές στιγμές. Το DNA που εξήχθη από αυτά τα δείγματα αξιολογήθηκε για τον προσδιορισμό της σύνθεσης και της ποικιλομορφίας του στοματικού μικροβιώματος. 

Δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές χρονικές διαφορές στην α και β βακτηριακή ποικιλότητα μεταξύ των ομάδων μελέτης σε κανένα χρονικό σημείο. Ομοίως, δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στα έξι κυρίαρχα βακτηριακά είδη μεταξύ των ομάδων μελέτης καθ' όλη τη διάρκεια της τετράμηνης περιόδου μελέτης.

Σε όλες τις ομάδες μελέτης, τα στοματικά επιχρίσματα παρουσίασαν σημαντικά χαμηλότερη α-ποικιλότητα σε σχέση με τα δείγματα σάλιου. Τόσο στα στοματικά επιχρίσματα όσο και στα δείγματα σάλιου, η χαμηλότερη άλφα ποικιλομορφία παρατηρήθηκε στους μη χρήστες σε σύγκριση με τους χρήστες τσιγάρων και προϊόντων καπνού.

Τα Firmicutes, τα Bacteroidetes, τα Actinobacteria, τα Proteobacteria και τα Fusobacteria ήταν οι πιο άφθονες βακτηριακές κοινότητες που υπήρχαν σε όλα τα δείγματα. Μεταξύ αυτών των ειδών, οι μη χρήστες παρουσίασαν τη χαμηλότερη ποσότητα Firmicutes και την υψηλότερη σε Proteobacteria σε σύγκριση με τους καπνιστές τσιγάρων και τους χρήστες προϊόντων καπνού. Η αφθονία των Bacteroidetes, Actinobacteria και Fusobacteria ήταν παρόμοια μεταξύ των ομάδων μελέτης. Στους μη χρήστες παρατηρήθηκε επίσης, ότι στα επιχρίσματα σάλιου υπήρχε μεγαλύτερη ποσότητα των Actinomyces, Granulicatella, Haemophilus, Neisseria, Oribacterium, Prevotella, Pseudomonas, Rothia και Veillonella. Μεταξύ των χρηστών καπνού, παρατηρήθηκε σημαντικά χαμηλότερη ποσότητα Leptotrichia και υψηλότερη αφθονία Pseudomonas στους χρήστες προϊόντων καπνού σε σύγκριση με τους καπνιστές τσιγάρων.

Ακόμη, οι μη χρήστες καπνού παρουσίασαν σημαντικά υψηλότερη αφθονία τριών θετικών κατά Gram και δύο αρνητικών κατά Gram βακτηρίων σε σύγκριση με τους καπνιστές τσιγάρων. Τα θετικά κατά Gram βακτήρια περιλάμβαναν τα Streptococcus anginosus, Actinomyces και Abiotrophia, ενώ τα δύο αρνητικά κατά Gram βακτήρια περιλάμβαναν τα Aggregatibacter και Leptotrichiaceae.

Οι καπνιστές τσιγάρων είχαν σημαντικά υψηλότερη αφθονία έξι θετικών κατά Gram και 13 αρνητικών κατά Gram βακτηρίων σε σχέση με τους μη καπνιστές. Αν και πέντε αρνητικά κατά Gram και 12 θετικά κατά Gram βακτήρια ήταν σημαντικά περισσότερα στους μη χρήστες από ό,τι στους χρήστες μη προϊόντων καπνού, μόνο το Coprococcus, ένα θετικό κατά Gram βακτήριο, παρουσίασε μεγαλύτερη αφθονία στους χρήστες μη καπνιζόμενου καπνού από ό,τι στους μη χρήστες. 

Σε δείγματα σάλιου, 18 αρνητικά κατά Gram και 26 θετικά κατά Gram βακτήρια ήταν σημαντικά περισσότερα στους καπνιστές τσιγάρων από ό,τι στους μη χρήστες. Αντίθετα, 31 αρνητικά κατά Gram και 19 θετικά κατά Gram βακτήρια παρουσίασαν μεγαλύτερη αφθονία στους μη χρήστες από ό,τι στους καπνιστές τσιγάρων. Μεταξύ των μη χρηστών και των χρηστών μη καπνιζόμενου καπνού, δύο θετικά κατά Gram και τρία αρνητικά κατά Gram βακτήρια παρουσίασαν σημαντικά μεγαλύτερη αφθονία στους χρήστες μη καπνιζόμενου καπνού.

Όπως φαίνεται, λοιπόν, οι καπνιστές και οι χρήστες προϊόντων καπνού παρουσιάζουν σημαντικές αλλαγές στη σύνθεση του στοματικού μικροβιώματος. Αν και μεγάλο μέρος της σύνθεσης του στοματικού μικροβιώματος παρέμεινε σχετικά σταθερό με την πάροδο του χρόνου στους χρήστες καπνού, η σχετική αφθονία ορισμένων βακτηρίων του στόματος άλλαξε σημαντικά κατά την περίοδο της μελέτης. Οι ερευνητές εντόπισαν επίσης διάφορα ευκαιριακά βακτήρια στους χρήστες καπνού, συμπεριλαμβανομένων των Neisseria subflava, Bulleidia moorei και Porphyromonas endodontalis.

Δεδομένης της πιθανής σχέσης μεταξύ της μεταβολής του στοματικού μικροβιώματος και της ανάπτυξης διαφόρων στοματικών και μη στοματικών ασθενειών, τα ευρήματα της μελέτης υποδεικνύουν ότι η μακροχρόνια χρήση καπνού μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο κακοήθειας και άλλων σοβαρών επιπλοκών για την υγεία.

Πηγές
news-medical.net
nature.com