Ανακαλύψτε μαζί μας τα έθιμα των γιορτών και αναβιώστε τα, σε όποια περιοχή της χώρας και αν ζείτε, κρατώντας ζωντανή την παράδοσή μας.

Τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά είναι δύο γιορτές, που γιορτάζονται με λαμπρότητα σε όλη την Ελλάδα. Ανακαλύψτε μαζί μας τα έθιμα των γιορτών και αναβιώστε τα, σε όποια περιοχή της χώρας και αν ζείτε, κρατώντας ζωντανή την παράδοσή μας.

Πελοπόννησος: Το γούρικο ρόδι

Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία για τη Θεία Λειτουργία και ο νοικοκύρης παίρνει μαζί του ένα ρόδι. Μόλις επιστρέφουν στο σπίτι, χτυπά το κουδούνι για να του ανοίξουν, μπαίνει μέσα με πρώτο το δεξί βηματισμό και σπάει με δύναμη το ρόδι πίσω από την πόρτα, λέγοντας ταυτόχρονα «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά». Η λαϊκή δοξασία αναφέρει, πως όσο περισσότερο σπάσει το ρόδι και όσες περισσότερες ρώγες σκορπιστούν στο πάτωμα, τόσο πιο καλότυχη θα είναι η χρονιά.

Κεφαλλονιά: οι κολόνιες και η αποκοπή...

Οι πάντα εύθυμοι Κεφαλλονίτες τηρούν το έθιμο της «κολόνιας». Το βράδυ της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς, οι κάτοικοι του νησιού βγαίνουν στους δρόμους κρατώντας κολόνιες και ραίνουν ο ένας τον άλλον λέγοντας: «Ήρθαμε με ρόδα και με ανθούς να σας ειπούμε χρόνους πολλούς». Μερικά δευτερόλεπτα πριν αλλάξει ο χρόνος, εύχονται: «Καλή αποκοπή», δηλαδή με το καλό να αποχωριστούμε τον παλιό χρόνο και να ξεκινήσουμε το νέο. Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, η μπάντα του δήμου, γυρνά τους δρόμους της πόλης παίζοντας κάλαντα και γιορτινά τραγούδια.

Ήπειρος: καρύδια και αναμμένα πουρνάρια

Ένα αγαπημένο παιχνίδι πολλών παιδιών, «τα καρύδια», παίζεται κάθε χρόνο στην Ήπειρο. Τα παιδιά τοποθετούν μια σειρά από καρύδια σε μια ευθεία γραμμή και τα στοχεύουν από απόσταση με ένα άλλο καρύδι. Αν ο στόχος τους περάσει τη γραμμή, κερδίζουν το καρύδι.

Ένα άλλο, εξίσου αγαπημένο έθιμο των Ηπειρωτών, είναι το «αναμμένο πουρνάρι». Λέγεται, πως τη βραδιά, που γεννήθηκε ο Χριστός, οι βοσκοί άναψαν φωτιές στα γύρω πουρνάρια για να αναγγείλουν το χαρμόσυνο γεγονός. Στην Ήπειρο λοιπόν, και κυρίως στα χωριά της Άρτας, κάθε Χριστούγεννα, όταν τα παιδιά επισκέπτονται το πατρικό σπίτι ή ο ένας γείτονας τον άλλον, κρατούν στο χέρι ένα πουρνάρι που του ανάβουν φωτιά, γεμίζοντας με λάμψη και χαρούμενες φωνές στα σκοτεινά δρομάκια των χωριών. Το ίδιο έθιμο, ελαφρά παραλλαγμένο ισχύει και στα Γιάννενα. Όταν κάποιος επισκεφθεί ένα σπίτι τα Χριστούγεννα, κρατά στο χέρι ένα κομμάτι από πουρνάρι ή μερικά δαφνόφυλλα, και μόλις μπει στο σπίτι τα πετά στο τζάκι. Μόλις αρπάξουν φωτιά, εύχεται: «αρνιά, κατσίκια, νύφες και γαμπρούς!». Εύχεται δηλαδή στο νοικοκύρη, να αυξήσει την περιουσία και να μεγαλώσει την οικογένειά του ώστε να μην σβήσει το όνομα…

Μακεδονία: το Χριστόξυλο και οι Μωμόγεροι...

Με ιδιαίτερη ευλάβεια ακόμη και σήμερα, οι Μακεδόνες τηρούν το έθιμο του «Χριστόξυλου». Μέρες πριν τις γιορτές, ο νοικοκύρης αναζητά το πιο γερό και μεγάλο ξύλο, το «Χριστόξυλο», που θα καίει τις ημέρες των γιορτών στο τζάκι του. Οι γυναίκες έχουν φροντίσει από πριν να καθαρίσουν εντελώς το τζάκι από την παλιά στάχτη, ώστε να υπάρχει στις γιορτές μόνο η ευλογημένη στάχτη του Χριστόξυλου, που καίγεται για πρώτη φορά το βράδυ της Παραμονής των Χριστουγέννων, για να ζεσταθεί ο Χριστός στη φάτνη. Το ξύλο αυτό, πρέπει να καίγεται ως τα Φώτα και η στάχτη του φυλάγεται, για να προστατεύσει την οικογένεια, το σπίτι και τα χωράφια.

Οι Μακεδόνες πιστεύουν ακράδαντα στην ύπαρξη των σκανδαλιάρικων καλικάντζαρων, που τριγυρνούν στα χωριά τις ημέρες των γιορτών. Έτσι, στα χωριά Πλατανιά και Σιταγροί της Δράμας, αναβιώνουν οι «Μωμόγεροι», που φορούν προβιές ζώων και τρομακτικές μάσκες γέρων και κρατούν σπαθιά. Γυρνούν τα γύρω χωριά με γέλια και πειράγματα ενώ αν δύο ομάδες «μωμόγερων» συναντηθούν, τότε εμπλέκονται μεταξύ τους σε «πόλεμο». Μια παραλλαγή του εθίμου, με την ονομασία «Ραγκουτσάρια», συναντάμε στην Καστοριά και στην Κοζάνη.

Το έθιμο με την ονομασία «Κόλιντα Μπάμπω», αναβιώνει στην Πέλλα. Σύμφωνα με αυτό, οι κάτοικοι ανάβουν φωτιές στο δρόμο φωνάζοντας «Κόλιντα, Μπάμπω», δηλαδή «Σφάζουν, γιαγιά». Το έθιμο αναφέρει, πως αυτές οι φωτιές ανάβουν για να ειδοποιηθούν οι άνθρωποι για τη σφαγή του Ηρώδη και να κρυφτούν-ανάμεσά τους και η γιαγιά-στα σπίτια τους.

Πλούσια σε έθιμα και παραδόσεις είναι και τα Σιάτιστα. Εκεί, αναβιώνουν οι «κλαδάρες», οι μεγάλες φωτιές που ανάβουν για να ζεστάνουν το Χριστό, τα «μπουμπουσάρια», καρναβάλια με τον παραδοσιακό Αγιοβασιλιάτικο χορό της περιοχής και τα «κόλιαντα», τα κάλαντα στην παραδοσιακή ντοπιολαλιά.

ΛΙΛΗ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ