Από το πιστολάκι μέχρι την αξονική, η ακτινοβολία είναι παντού - αλλά πόση είναι πραγματικά ανησυχητική;

Στα σύγχρονα χρόνια, η ακτινοβολία είναι κάτι σαν αναγκαίο κακό, μια λέξη που ναι μεν μας ανησυχεί, αλλά ξέρουμε ότι είναι παντού γύρω μας και σπάνια την καταλαβαίνουμε πλήρως. Πόση ακτινοβολία, όμως, δεχόμαστε στην καθημερινότητά μας; Πόσο μας επηρεάζουν το κινητό, το wifi, το αεροπλάνο ή μια μαστογραφία; Ας ρίξουμε φως σε αυτό το «αόρατο» κομμάτι της ζωής μας.

Τι είναι η ακτινοβολία και πώς μετριέται;
Η ακτινοβολία είναι ενέργεια που διαδίδεται με τη μορφή κυμάτων ή σωματιδίων και υπάρχει παντού γύρω μας -φυσική, όπως η κοσμική ακτινοβολία ή τα ραδιενεργά υλικά του εδάφους, και τεχνητή, όπως από ιατρικές εξετάσεις ή ηλεκτρονικές συσκευές. Η δόση ακτινοβολίας μετριέται συνήθως σε millisieverts (mSv), μια μονάδα που εκφράζει το βιολογικό αποτέλεσμα της ακτινοβολίας στον ανθρώπινο οργανισμό.

Πόση ακτινοβολία δεχόμαστε φυσιολογικά;
Ο μέσος άνθρωπος δέχεται περίπου 2-3 mSv τον χρόνο από φυσικές πηγές (κοσμική ακτινοβολία, ραδόνιο, τρόφιμα) και περίπου 1-2 mSv από τεχνητές πηγές, με τις ιατρικές εξετάσεις να είναι ο βασικός «ένοχος».

Ιατρικές εξετάσεις: Το μεγάλο ποσοστό της έκθεσης

Ακτινογραφία θώρακος: 0,1 mSv (σαν να ταξιδέψετε 10 ώρες με αεροπλάνο)

Μαστογραφία: περίπου 0,4 mSv -Σημειώστε ότι οι παλαιότερες μαστογραφίες (με αναλογική τεχνολογία, δηλαδή φιλμ) έδιναν δόση ακτινοβολίας περίπου 0,7–1,0 mSv για έναν πλήρη έλεγχο (δύο λήψεις ανά μαστό).

Αξονική θώρακος: 7 mSv (σχεδόν όσο 2 χρόνια φυσικής ακτινοβολίας)

Αξονική κοιλίας και πυέλου: 10 mSv ή και περισσότερο

Αν και οι δόσεις ακούγονται υψηλές, οι εξετάσεις γίνονται με ιατρική ένδειξη και τα οφέλη συνήθως υπερτερούν των κινδύνων. Ωστόσο, η συχνότητα και η αναγκαιότητα παίζουν σημαντικό ρόλο και φυσικά δεν προσπερνάμε ποτέ μια εξέταση που ο γιατρός μας κρίνει ότι πρέπει να πραγματοποιήσουμε. 

Ακτινοβολία στην καθημερινότητα: Πόσο μας επηρεάζουν τα gadget;
Εδώ τα πράγματα είναι πολύ πιο ήπια:

Κινητό τηλέφωνο: Εκπέμπει μη ιοντίζουσα ακτινοβολία (ραδιοκύματα). Η έκθεση είναι αμελητέα, εκτός αν μιλάμε για πολύωρη χρήση κολλητά στο αυτί. Ακόμη και τότε, οι δόσεις είναι χαμηλότατες.

WiFi Router: Πολύ χαμηλής ισχύος ακτινοβολία, σχεδόν απειροελάχιστη σε σύγκριση με άλλες πηγές.

Φούρνος μικροκυμάτων: Εκπέμπει ακτινοβολία μόνο όταν λειτουργεί και μάλιστα περιορισμένη στο εσωτερικό του. Η ακτινοβολία δεν μένει στο φαγητό.

Πιστολάκι μαλλιών: Εκπέμπει ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία από το ηλεκτρικό ρεύμα, αλλά σε επίπεδα τόσο χαμηλά που δεν θεωρούνται επικίνδυνα.

Τα ταξίδια μας κάνουν να… ακτινοβολούμε με πολλούς τρόπους
Το ταξίδι με αεροπλάνο, ειδικά σε μεγάλα υψόμετρα και για πολύωρες πτήσεις, αυξάνει την έκθεσή μας σε κοσμική ακτινοβολία. Για παράδειγμα, μια πτήση Αθήνα - Νέα Υόρκη μας επιβαρύνει με περίπου 0,5 mSv, ενώ όσο πιο συχνά είναι τα ταξίδια, τόσο μεγαλύτερη η δόση που λαμβάνουμε. Σκεφτείτε ότι οι πιλότοι και οι αεροσυνοδοί λαμβάνουν ετησίως περισσότερη ακτινοβολία ακόμη και από πολλούς ανθρώπους που δουλεύουν σε πυρηνικά εργοστάσια!

Τι να θυμάστε, χωρίς περιττό άγχος:

• Οι ιατρικές εξετάσεις συνεισφέρουν το μεγαλύτερο μέρος της τεχνητής ακτινοβολίας, αλλά τα οφέλη τους είναι συνήθως πολύ σημαντικά
• Οι ηλεκτρονικές συσκευές (κινητά, wifi, πιστολάκια) παράγουν ακτινοβολία σε πολύ χαμηλά επίπεδα, χωρίς αποδεδειγμένη επικινδυνότητα σε φυσιολογική χρήση.
• Οι φυσικές πηγές ακτινοβολίας είναι συνεχείς και αναπόφευκτες
• Το κλειδί είναι η ισορροπία: αποφεύγουμε τις περιττές εξετάσεις, περιορίζουμε την υπερβολική χρήση συσκευών και, όπου μπορούμε, μειώνουμε την έκθεσή μας (π.χ. hands-free στο κινητό, ελαχιστοποίηση επαναλαμβανόμενων αξονικών)

Η ακτινοβολία είναι κομμάτι της ζωής μας, αλλά με μέτρο και σωστή ενημέρωση μπορούμε να μειώσουμε τους πιθανούς κινδύνους χωρίς να στερηθούμε τα οφέλη της σύγχρονης τεχνολογίας και της ιατρικής.