Επενδύσαμε όλες μας τις αποταμιεύσεις για λίγη καλοκαιρινή ξεκούραση και επιστρέψαμε νιώθοντας σαν να μην «δραπετεύσαμε» ποτέ, οριακά και με περισσότερη κούραση -ίσως και με κάποια ίωση που ήρθε μαζί μας πίσω στην Αθήνα. Γιατί συμβαίνει αυτό κάθε χρόνο και πώς μπορούμε να ισορροπήσουμε την κατάσταση;

Φαίνεται παράδοξο κι όμως είναι αληθινό και συχνό φαινόμενο: πώς γίνεται να επιστρέφετε από περιόδους ξεκούρασης και διασκέδασης με λιγότερη ενέργεια; Η απάντηση είναι σύνθετη και συνδέεται με τον τρόπο που λειτουργεί το σώμα και ο εγκέφαλός σας σε συνθήκες αλλαγής, ακόμη κι αν αυτές είναι ευχάριστες. 

Το nightlife κοστίζει (και στον ύπνο)
Κατά τη διάρκεια των διακοπών, με τα κοκτέιλ και τα τσίπουρα να εναλλάσσονται «στην υγειά μας» κάθε βράδυ, το σύνηθες είναι να κοιμόμαστε και να ξυπνάμε πιο αργά, κάτι που αναπόφευκτα επηρεάζει τον κιρκάδιο ρυθμό μας, δηλαδή το εσωτερικό βιολογικό ρολόι που ρυθμίζει ύπνο, διάθεση και ενέργεια. Μελέτες δείχνουν ότι οι σημαντικές αλλαγές στον ύπνο κατά τη διάρκεια διακοπών συχνά οδηγούν σε αίσθημα κόπωσης κατά την επιστροφή στην καθημερινότητα και ο οργανισμός χρειάζεται σίγουρα το χρόνο του για να επαναφέρει το φυσιολογικό πρόγραμμα, διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει έως και μία εβδομάδα.

 Διατροφή και ενυδάτωση
Κάτι οι τοπικές λιχουδιές, κάτι τα ταβερνάκια και οι έξοδοι, κατά τη διάρκεια των διακοπών ενδεχομένως να καταναλώνετε περισσότερα γλυκά, λιπαρά και αλκοόλ, ενώ πιθανότατα να μην καλύπτετε και τις ανάγκες σας σε νερό, δεδομένης της ολοήμερης έκθεσης στον ήλιο και τη θάλασσα. Αυτό, δυστυχώς, αφήνει τα αποτυπώματά του στον οργανισμό μας και μπορεί να προκαλέσει ήπια αφυδάτωση και πτώση ενέργειας, καθώς το σώμα καταναλώνει ενέργεια για πέψη και μεταβολισμό. Έρευνες δείχνουν ότι ακόμη και μια μέτρια αφυδάτωση (μόλις 2% του σωματικού βάρους) μειώνει την εγρήγορση και αυξάνει την κόπωση.

Ψυχολογική πίεση και υπερδραστηριότητα
Πόσες πεζοπορίες κάνατε φέτος για να δείτε το καλύτερο ηλιοβασίλεμα ή για να ανακαλύψετε την πιο απομονωμένη παραλία του νησιού; Οι διακοπές, αν και ευχάριστες, δημιουργούν με έναν διαφορετικό τρόπο ψυχολογικές απαιτήσεις: οργάνωση δραστηριοτήτων, μετακινήσεις, κοινωνικές υποχρεώσεις και αντιμετώπιση απρόβλεπτων προβλημάτων. Η ανάγκη να ανταπεξέλθετε σε όλα αυτά δημιουργεί ένα είδος πίεσης, όπου ο εγκέφαλος εργάζεται συνεχώς για να προσαρμόζεται σε νέες συνθήκες, ακόμα κι αν η δραστηριότητα θεωρείται ευχάριστη. Το αποτέλεσμα είναι η συσσώρευση ψυχολογικής κόπωσης, η οποία μπορεί να μην γίνεται άμεσα αντιληπτή κατά τη διάρκεια των διακοπών, αλλά εμφανίζεται όταν επιστρέφετε στο καθημερινό σας περιβάλλον. Επιπλέον, δεν πρέπει να παραβλέπετε την επίδραση της έλλειψης πραγματικού «προσωπικού χρόνου», αφού όλες οι παραπάνω δραστηριότητες αφήνουν λίγο χώρο για αληθινή χαλάρωση ή περισυλλογή. Παρ' όλο που φαίνεται αντιφατικό, η συνεχής δραστηριότητα χωρίς επαρκή διαλείμματα μπορεί να αφήσει τον οργανισμό εξαντλημένο. Στην ουσία, πρόκειται για μια μορφή ψυχοσωματικής εξάντλησης, που συνδέει την υπερδιέγερση, τις αλλαγές στον ύπνο και τη διατροφή και τις ψυχολογικές απαιτήσεις.

Μεταβατική περίοδος και post-vacation blues
Κι αφού έχουν προηγηθεί όλα τα παραπάνω, έρχεται και «κουμπώνει» το πιο δύσκολο κομμάτι απ' όλα: η επιστροφή στην εργασία ή στις καθημερινές υποχρεώσεις που αυξάνει την πίεση στον οργανισμό, σε μια φάση που το σώμα και ο εγκέφαλος χρειάζονται χρόνο για να επαναφέρουν τους βιολογικούς και ψυχολογικούς ρυθμούς. Το φαινόμενο “post-vacation blues” επηρεάζει περίπου το 60% των ταξιδιωτών σύμφωνα με τους ερευνητές, προκαλώντας μείωση ενέργειας και δυσκολία συγκέντρωσης.

Τι κάνουμε τώρα;
Αν δεν ακολουθήσατε τις συμβουλές μας για να μην επιστρέψετε πιο κουρασμένοι απ' όσο φύγατε, έχετε ακόμη μια ευκαιρία να φέρετε σε ισορροπία τον εαυτό σας, εκ των υστέρων ή στο τελείωμα των διακοπών.

• Σταδιακή επαναφορά στον ύπνο: Προσπαθήστε 2–3 ημέρες πριν επιστρέψετε να προσαρμόσετε σταδιακά την ώρα ύπνου και ξυπνήματος ώστε να πλησιάζει το καθημερινό σας πρόγραμμα.
• Ενυδάτωση: Κατά την επιστροφή, πίνετε αρκετό νερό και περιορίστε το αλκοόλ για να βοηθήσετε το σώμα να αποτοξινωθεί και να ανακτήσει ενέργεια.
• Ελαφριά διατροφή: Εντάξτε φρούτα, λαχανικά και πρωτεΐνες, περιορίζοντας λιπαρά και γλυκά, ώστε να βοηθήσετε την πέψη και να μειώσετε την αίσθηση βάρους και κούρασης.
• Ήπια άσκηση: Μικρές βόλτες ή διατάσεις μπορούν να τονώσουν την κυκλοφορία και να αυξήσουν την ενέργεια χωρίς να εξαντλήσουν τον οργανισμό.
• Χρόνος για χαλάρωση: Αφήστε τουλάχιστον μία ημέρα ή μερικές ώρες για ξεκούραση και προσωπική δραστηριότητα, ώστε να μειώσετε την ψυχολογική πίεση της επιστροφής.
• Σταδιακή ένταξη υποχρεώσεων: Προγραμματίστε τις πρώτες ημέρες με ήπιες υποχρεώσεις και αποφύγετε να γεμίσετε το πρόγραμμα με απαιτητικές εργασίες ή κοινωνικές υποχρεώσεις.

Με αυτές τις στρατηγικές, μπορείτε να μειώσετε σημαντικά την κούραση μετά τις διακοπές και να αξιοποιήσετε καλύτερα την αναζωογόνηση που προσφέρει ο χρόνος μακριά από την καθημερινότητα. Η κούραση που νιώθετε δεν είναι σημάδι αδυναμίας, αλλά φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού, που με σωστή διαχείριση μπορεί να περιοριστεί, ώστε με ενέργεια πλέον, να κάνετε τα σχέδιά σας για τη νέα σεζόν που ξεκινά.