Μήπως τελικά δεν είναι μόνο το φαγητό που βλέπουμε στο πιάτο μας που μας ανοίγει (ή μας κόβει) την όρεξη;

Όταν μιλάμε για διατροφή, οι περισσότεροι σκέφτονται θερμίδες, μακροθρεπτικά συστατικά, δίαιτες και «καλές» ή «κακές» τροφές, σπάνια όμως εξετάζουμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο καταναλώνουμε το φαγητό μας. Κι όμως, η επιστήμη δείχνει ότι το πιάτο, το ποτήρι και ακόμα και το χρώμα του τραπεζομάντηλου μπορούν να επηρεάσουν πόσο τρώμε, πόσο γρήγορα χορταίνουμε και πόσο απολαμβάνουμε το γεύμα μας. Αυτό δεν είναι απλώς διατροφικό trivia, είναι μια νέα οπτική, που αν την αξιοποιήσετε, μπορεί να αλλάξει σε ένα βαθμό τη σχέση σας με το φαγητό.

Το φαινόμενο Delboeuf: Το μέγεθος μετράει
Φανταστείτε ότι σερβίρετε την ίδια ποσότητα φαγητού σε δύο πιάτα: ένα μεγάλο και ένα μικρότερο. Στο μεγάλο φαίνεται ότι έχετε λίγη τροφή, ενώ στο μικρό δείχνει πιο «γεμάτο». Αυτό το οπτικό φαινόμενο, γνωστό ως Delboeuf illusion, έχει μελετηθεί εκτενώς και οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι τείνουν να σερβίρουν και να καταναλώνουν περισσότερη τροφή όταν χρησιμοποιούν μεγάλα πιάτα, καθώς χωρίς να το συνειδητοποιούμε, το μυαλό μας «μετράει» το φαγητό σε σχέση με το μέγεθος του πιάτου. Αν λοιπόν θέλετε να μειώσετε τις μερίδες σας χωρίς να αισθάνεστε στέρηση, δοκιμάστε να χρησιμοποιείτε μικρότερα πιάτα.

Χρώματα που ανοίγουν ή…« κλείνουν» την όρεξη
Δεν είναι μόνο το μέγεθος που παίζει ρόλο· είναι και το χρώμα. Το κόκκινο χρώμα, για παράδειγμα, έχει βρεθεί ότι λειτουργεί αποτρεπτικά, πιθανώς επειδή συνδέεται με το σήμα «στοπ» ή τον κίνδυνο και σε μελέτες, οι συμμετέχοντες έτρωγαν λιγότερα snacks όταν αυτά ήταν σε κόκκινα πιάτα. Αντίθετα, τα ζεστά χρώματα όπως το πορτοκαλί ή το κίτρινο μπορούν να ενισχύσουν την όρεξη, ενώ το μπλε φαίνεται και πάλι να την μειώνει. Δεν είναι τυχαίο ότι σπάνια βλέπουμε φυσικά μπλε τρόφιμα -ο εγκέφαλος τείνει να το συνδέει με αλλοίωση ή μη βρώσιμα αντικείμενα. Αυτό σημαίνει ότι μπορείτε να «παίξετε» με τα χρώματα ανάλογα με τον στόχο σας. Αν θέλετε να περιορίσετε το τσιμπολόγημα, σερβίρετε snacks σε μπλε ή κόκκινα πιάτα. Αν θέλετε να κάνετε τα παιδιά σας να φάνε πιο πρόθυμα λαχανικά, δοκιμάστε πορτοκαλί ή κίτρινα σκεύη.

Το βάρος και η υφή των σκευών
Έρευνες έχουν δείξει ότι το βάρος του μαχαιροπίρουνου ή του ποτηριού επηρεάζει επίσης με τον δικό του τρόπο την αντίληψη της ποιότητας. Ένα βαρύτερο ποτήρι κάνει το κρασί να μοιάζει πιο «πολύτιμο» κι ένα στιβαρό πιρούνι κάνει την μπουκιά να φαίνεται πιο ικανοποιητική. Η αίσθηση της υφής στο χέρι σας δημιουργεί υποσυνείδητες εντυπώσεις που αλλάζουν το πώς αντιλαμβάνεστε τη γεύση και την αξία του φαγητού.

Η αντίθεση τροφής-πιάτου
Είναι ένα απλό τρικ που μπορείτε να εφαρμόσετε καθημερινά χωρίς καμία θυσία στη γεύση ή στην απόλαυση είναι να παίξετε με τις αντιθέσεις. Όταν το φαγητό «χάνεται» στο χρώμα του πιάτου, τείνουμε να σερβίρουμε περισσότερο κι αντίθετα, όταν υπάρχει αντίθεση (π.χ. λευκό ρύζι σε σκούρο πιάτο), αντιλαμβανόμαστε πιο εύκολα την ποσότητα και περιοριζόμαστε.

Η ατμόσφαιρα του χώρου
Πέρα από το ίδιο το πιάτο, η γενικότερη ατμόσφαιρα του χώρου παίζει κι αυτή το  ρόλο της. Ένα φωτεινό, ήσυχο περιβάλλον με χαμηλή μουσική οδηγεί σε πιο αργό φαγητό, περισσότερη επίγνωση και μικρότερες ποσότητες. Αντίθετα, ο θόρυβος, η βιασύνη και τα έντονα φώτα ευνοούν την υπερκατανάλωση. Αν λοιπόν θέλετε να απολαμβάνετε το φαγητό σας πραγματικά, επενδύστε στο να δημιουργείτε ένα γαλήνιο περιβάλλον.

Πρακτικά tips για την καθημερινότητα

• Χρησιμοποιήστε μικρότερα πιάτα για κυρίως γεύματα
• Επιλέξτε μπλε ή κόκκινα πιάτα για snacks, ώστε να μειώσετε την κατανάλωση
• Σερβίρετε φαγητό με έντονη αντίθεση χρωμάτων ως προς το πιάτο
• Δώστε προσοχή στην ποιότητα των μαχαιροπίρουνων και ποτηριών, γιατί ενισχύουν την αίσθηση ικανοποίησης
• Φτιάξτε έναν χώρο ήρεμο, καθαρό και καλαίσθητο για το φαγητό σας

Η διατροφή δεν είναι μόνο βιοχημεία και θερμίδες, είναι και ψυχολογία. Το πώς παρουσιάζετε το φαγητό σας, σε τι πιάτο το σερβίρετε, με τι φωτισμό και σε τι περιβάλλον, επηρεάζει δραστικά την ποσότητα και την εμπειρία της κατανάλωσης. Αντί λοιπόν να σκέφτεστε μόνο τι υπάρχει μέσα στο πιάτο, δώστε σημασία και στο ίδιο το πιάτο. Εκεί μπορεί να κρύβεται το πιο απρόσμενο «διατροφικό εργαλείο» για καλύτερη σχέση με το φαγητό.

Πηγές
https://academic.oup.com/jcr/article-abstract/39/2/215/1795747?redirectedFrom=fulltext
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22245725/
https://www.researchgate.net/publication/257390249_Does_the_weight_of_the_dish_influence_our_perception_of_food
https://psycnet.apa.org/record/2012-18989-001
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15325695/